9 mil uzaklıkta ki özgürlük

Rose Island

Rose Island adlı film 2020 tarihinde yapılan film olmasına rağmen 1968 yılında soğuk savaşın bitmesinden hemen sonra gerçek  bir başarı öyküsü olarak tarihe geçmiş ve Dünya kanunlarını değişmesine kadar yol açmış  tarihe sahiptir. “Netflix” orijinal içeriği olan bu projeyi medya ve demokrasi arasında ki ilişkiyi yansıtan bir eleştirisel analiz olarak inceleyeceğiz.

1968 yılında soğuk savaşın bitimiyle beraber Dünya milletleri çok büyük yaralar almıştır. İnsanlar kendi özgürlüklerini aramaya başlamıştır. Sisteme karşı durulan çok çalışma örnekleri günümüzde hala karşımıza çıkmaktadır. Rose adasının hikayesi de sınıf ayrımı hala devam etmekteyken bir mühendisin zengin ve soylu bir kıza aşık olmasıyla aslında  basit bir şekilde başlamıştır. Mühendislikten mezun olan Giorgio Rose bilim adına çok çalışma gerçekleştirip hiçbir işletmeci tarafından projelerine sahip çıkılmayan bir insandır. Ailesi denemelerinin sonuç almadığını görünce onu para kazanabileceği bir işe sokmuşlardır. Bu sırada sevdiği kadın ile sorunlar yaşayan Giorgio son buluşmaların da kendi icat ettiği arabayla kız arkadaşını eve bırakırken polislere yakalanır. Plakasız araç kullanmaktan arabası devlet tarafından el konulur ve kız arkadaşıyla büyük bir kavga eder. Kız arkadaşının son cümleleri sen çok zeki bir insansın ama bu Dünya senin düşlediğin ve her istediğini yapabileceğin özgür bir yer değil diyerek ayrılmışlardır. Aslında Giorgio’nun hikayesi tam da bu dakikadan sonra başlamaktadır. Ailesi zoruyla işe girdiği araba yarışlarında arabaların lastiğini değiştiren Giorgio bu olaylar yaşandıktan sonra ki ilk yarışta bir billboard ile karşılaşmaktadır. Büyük puntolarla “ Hepiniz kendi özgürlüğünüzü yansıtabilirsiniz.” yazılan bir reklam afişi görür ve kafasında her şey artık oturmuş olur. İşi bırakıp en yakın dostuna gider ve büyük özgürlük projesini anlatır. Arkadaşı soylu kesimden olduğu için para ve malzeme desteği ister. Akıl almaz bir şekilde bir ada kurmak ister fakat bu adayı kum zemine değildir çünkü kumları taşıyacak bir araçları ve o kadar paraları yoktur. Suyun kaldırma kuvvetini kullanarak platformları su üzerinde yüzdürerek sonrasında dikeceği yerde kapaklarını açarak suyun içine gömmeyi planlamıştır. O tarihte ki yasalara göre kara üzerinden 6 mil uzaklıkta ülke sınırlarından çıkmış ve Dünya sınırlarında var olmuş olmaktasınızdır. Giorgio’da bunu çok iyi bildiği için İtalya sınırlarından 6 mil uzaklığa bir platform inşa etmiştir. Artık kendine ait bir adası vardır. İlk olarak sevdiği kadına gider ve artık kendi özgürlüğümü yansıtabileceğim özgür bir ülkeye sahibim der. Kadın aldırış etmeden umursamaz tavırlar ile ben evleniyorum der ve gider. İlk olarak 4 kişiden oluşan bir adadır. Gelişmeye başladıktan sonra işler hiç umdukları gibi gitmeyecektir. İlk olarak denizcilerin keşfetmesi ile başlayan sonrasında pazarlama geliştirerek ada bir anda çevre deniz hatlarına ulaşmış ve turist almaya başlamıştır. Tabi ne kadar çok insan o kadar fazla haber olma olasılığını arttırmıştır. Bizim de üzerine konuşacağımız olay örgüleri bundan sonra başlamaktadır.

  

Gün geçtikte büyük turiste yer veren Rose adası insanların dilinden düşmemeye başlamıştır. İtalya o zamanlar yakın zamanda seçime gidecektir. Hükümetin başında olanlar sorunsuz yeni başkana teslim etmek için elinden geleni yapmaktadır. Bu kadar konuşulan bir adanın gazetelere çıkmama gibi bir lüksü yoktur. Gazeteler ilk sayfalarında 3 hafta boyunca Rose adası hakkında haber yapmıştır. Bu tabi ki İtalya hükümetinin de farkına varma sebeplerinin en etkili iletişim aracı olmuştur. İlk başlarda sorun işgal etmeyen bir amatör yapı olarak görülen bu ada Papa’nın devlet başkanına bunları görmek istemiyoruz diyerek sert konuşması sonrasında İtalya ciddiye almış ve Rose adasını ciddiye alarak incelemeye sokmuştur. Bu sırada farklı ülkelerin dikkatini çekmiştir. Hatta savaşın izlerini o kadar taşıdığını ve korktuklarını gösteren bir mesajda verilmiştir. Farklı bir ülkenin deniz askerleri adaya gelip siz burada radyo istasyonu kurmuyorsunuz dimi sorusu yöneltmiş olumsuz cevap alınca radyo kurmuyorsanız istediğinizi yapabilirsiniz mesajı verilmiştir. Büyümeye devam ederken gazeteler son hafta büyük bir haber yapmıştır. İtalya halkının %30’u vatandaşlıktan çıkmak için başvurmuş ve Rose adası vatandaşlığına başvurmuştur. İtalya hükümeti Giorgio’ya İtalya topraklarından arsa , iş merkezi gibi tekliflerde bulunmuştur. Reddettikten sonra artık bir savaş haline gelmiştir ve Rose adasını batırmak üzere boşaltılması için 3 gün müddet verilmiştir. Hemen ABD’ne başvuru yapıp Dünya kuruluna çıkmak istemiştir artık Rose adası yasal bir devlet olmasının talebini vermiştir. 2 gün süre verilmiştir kuruldan incelemek ve onay verilmesi için fakat bu cevap geç kalmış ve İtalya Rose adasını yıkmıştır.

 

 

 

Bu gerçekleşen olay 2021’de olsaydı Rose adası yıkılır mıydı ?

Bu kadar teknoloji gelişmişken bu olay üzerine bir kamuoyu oluşturmak isteselerdi çok kolay bir şekilde oluşturabilirlerdi. Hele ki Z kuşağı özgürlükçü bir yapıya sahipken Dünya devleti olması kaçınılmaz olarak görüyorum . Sadece gazete var iken bu kadar olay olan bir ada bu dönemlerde Twitter gibi büyük etken olan platformlarda demokrasiyi büyük bir şekilde etkileyip ABD’den gelecek sonucu hızlandırmış olurdu. Medya sadece gazete var iken bile demokraside ne kadar büyük bir rol oynadığını gösteren harika hikayeden güzel bir film ortaya çıkmıştır.

Sonuç olarak aslında medya ve demokrasi ayrılamaz iki kuramdır ve yıllar boyu böyle sürecektir. Hitler zamanında radyo , soğuk savaş sonrası gazete şimdi ise sınırsız erişim. Rose adasının yıkımı sonrasında 6mil’deki uzaklık 12 mil’e çıkarılmış ve Dünya kuralları değişmiştir. Medya gelişmiş olsaydı ve kamuoyu oluşturabilselerdi şuan haritada Rose adası var olabilirdi.

 

 

 

RTC 207 GÖSTERGE BİLİMİ 6

 

Stuart Hall' un kodlama ve kod açıcı yöntemi

 

Bir örnekle açıklamak istersek ;

 

Resimde ; Rose Island filminin başrol oyuncusunu görmekteyiz. 3 farklı anlamla bakıcağız.

Muhalif Okuma ;

-          Eğitim seviyesi çok yüksektir.

-          Sakar bir bireydir.

-          Özgürlük yanlısıdır.

-          Sevdiği kadın için yapamayacağı şey yoktur

-          Kafasına eseni yapmaktadır.

 

Müzakereci Okuma ;

-Kendi yetenekleri ile ada inşa etmiştir.

-Dünya onayını almış bir fikir sahibidir.

-İtayla hükümetiyle sorunları vardır.

-Kanunları değiştirmiştir.

 

Hegemonik Okuma

-          Rose adam gibi adamdır.

-          Rose adası özgürlüğün başkentidir.

-          İtalya özgürlüğü kısıtlayan bir hükümettir.

-          Rose eşittir likördür.

 

RTC 207 GÖSTERGE BİLİMİ 5

Tüketim bu kadar yüksek iken Baudrillard  bu tüketimin reklam , moda ,kitle iletişim araçlar gösterge bilimi artmasıyla doğru orantılı olduğunu savunmuştur. Göstergelerin kuvveti bireyleri prestijli bir hale getirmiştir. Bireylerin yediği besinler , giydiği kıyafetler , gezdikleri mekanlar , kullandıkları teknolojik aletlerle bağdaştırılmaya başlandı.

Örnek verecek olursak ; Türkiye’nin ses getiren ünlü aktörlerinde Kıvanç Tatlıtuğ “mavi jeans” adlı markanın reklam yüzüdür. İnsanlar o reklam yüzü diye marka üzerinden insanlar alışveriş yapmaktadır. Bir dizisinde saçını değiştirdiğinde insanlar kuaförlere gidip Kıvanç Tatlıtuğ ‘un saçını gösterip onun saç modelini yaptırmak istemektedir. Bu bir reklam aracıdır ve yanında büyük bir prestij sağlamaktadır.

 RTC 207 GÖSTERGE BİLİMİ 4

Mit, bir kültürün gerçekliğin veya doğanın belirli yönlerini açıklamasını veya anlamasını sağlayan bir hikayedir. Barthes'a göre mit, bir şeyi düşünmenin, kavramsallaştırmanın veya anlamanın kültürel bir yoludur. Barthes, bir efsaneyi birbirine bağlı kavramlar zinciri olarak düşünür. Barthes, mitlerin temel işlevinin tarihi doğallaştırmak olduğunu savunur. Kültürde hiçbir efsane evrensel değildir.

Yan anlam kullanıcılarının duyguları veya heyecanı ve kültürel değerleri ile karşılaştığında ortaya çıkan etkileşimi tanımlar. 

Düz anlam ise söylendiği zaman ilk aklımıza gelen durumdur.

"Black Mamba" lakaplı Nba oyuncusu olan Kobe Bryant üzerinde incelemeye devam edersek ;

Düz anlamında ilk olarak Dünya'nın en zehirli yılanı olarak aklımıza gelmektedir.

Yan anlamına geçersek Nba'de büyük başarılara sahip olan Kobe Bryant aklımıza gelmektedir ve bu yan anlamıdır. 

Mit anlamı ise Kobe Bryant'ın Dünya'nın en zehirli yılanının niye lakabı olduğuna bakmamız gerekmektedir. Baktığımızda ise oyun stilinin zehirli bir yılan gibi çok tehlikeli ve karşısında ki takıma korku salan bir basketbol oyuncusu olduğu için söylendiğini görürüz ve bu da mit anlamını oluşturur.

 RTC 207 GÖSTERGE BİLİMİ 3

John Fiske göre dizim , paradigma ve kodlama kavramları ve bunlara uygun örnekler ; 

Paradigma bir dizedir. Seçim bu dizide yapılır. Örneğin, harfler yazı dilinin paradigmasını oluşturur.

Paradigmanın iki özelliği:

Bir paradigmadaki tüm birimler ortak özelliklere sahip olmalıdır.

Paradigmadaki her birim diğerinden kolayca ayırt edilebilir olmalıdır.

Her cümle aslında bir söz dizimidir . Günlük hayatımız da seçimlerimiz , giysilerimiz , ayakkabılarımız , aksesuarlarımızın seçimleri paradigmalardan yapılan dizilimleridir. Kendi evimizin içini dizayn ettiğimizi düşünelim. Duvarların renginden , mobilya modeli , perde modeli olarak bir dizim ortaya çıkar. Günlük hayatta kullandığımız kıyafet ve tarzımız bu dizimi uygulayarak var olur . 

Şimdi bu fotoğrafı incelersek ; kıyafet olarak tişört ve şort seçimim bir paradigmadan oluşuyor. Bu paradigmaların birbirinden farklı olduğunu fark edebiliyoruz .Yorumlarsak ortamdan ve mikrofonlardan anlaşıldığı gibi ses kayıt üzerine çalıştığımız bir gün olduğunu anlıyoruz. Tişört ve şort seçiminin üzerinde çalıştığımız programda daha rahat hissetmek ve giydiğim kıyafetlerin iş üzerindeyken rahatsız etmemesi için seçildiğini söyleyebiliriz. Aksesuar olarak kolye kullanıldığını fark ediyoruz. Kolye ise  bir uğur getirdiğine inandığım bir aksesuar ve hangi işte çalıştığım fark etmezsiniz kullanıldığını ve onun uğur getirdiği gibi kodlandığı için kullanıldığı sonucuna varabiliriz. Günün sonunda seçimlerimizin her zaman altında birer anlam bulunur ve seçtiklerimizi seçmediklerimizle arasında ki nedeni belirler.

RTC 207 GÖSTERGEBİLİM 2

Bu blog yazımızda ki konumuz Pierce'ın göstergesi olan ikon , index ve semboldür.

İkon ; Görüntüsel göstergedir . Gösteren ve gösterilen benzerliği vardır . Pierce'ye göre “İlk olarak Benzerlik [Likenesses] ya da benim dile getirdiğim biçimiyle görüntüsel gösterge, kendi içinde benzeyebildiği kadar nesnesine benzer” (Peirce, 1984: 460-461) 

Şöyle bir örnek verebiliriz günlük yaşantımızda kedimizi selfie olarak fotoğrafımızı çektiğimizi düşünelim. Fotoğrafımıza baktığımızda kendimizin olduğunu düşünebiliriz fakat o biz değil sadece bir fotoğraftır. Fotoğraflar ve şemalar birer ikon olarak düşünebiliriz. İkonlar işaretler ve göstergelere bağlıdır ve sembollerle karıştırmamız gerekmektedir. Bir örnek daha verirsek Dünya küresi bir ikondur. Biz ülke sınırlarını küre üzerinden görürüz gerçekte görmüş olmayız.

İndex ; Gerçekliği çağrıştıran , zihninde var olan gerçeklik ile ilişkilidir. Pierce göre tanımı şöyledir ; “Bir belirti, nesnesi ortadan kalktığı zaman onu gösterge yapan niteliklerini kaybeden bir göstergedir” (Peirce, 1984: 304).

Örnek vermek gerekirsek markaların logoları vardır. Kimileri harf ile kimileri nesne ile kimileri hayvansal figürler iledir. 

Bu logoyu gördüğümüzde hepimizin aklına Twitter gelir fakat ama yukarıda duran sadece mavi zemin üzerinde bulunan bir kuştur. Bu logoyu gördüğümüzde Twitter uygulamasının aklımıza gelmesi indextir. Bu mavi zemin üzerine olan kuş Twitter'un indexidir.

Sembol ; İşaret ve anlamı arasında mantıksal bir ilişki barındırmayan ,  gösteren ve gösterilen arasında geleneksel bir ilişkisi vardır. Pierce göre sembol ; “Sembol, temsil niteliği tam olarak yorumlayanına bağlı olan göstergedir” (Peirce, 1984: 274)

İşaret ve anlamı hakkında ki bütün bilgiyi öğrenmemiz ve bilmemiz gerekir. Örnek verecek olursak harfler , sayılar  ve bayraklar semboldür. Türk bayrağından örnek verecek olursak birer semboldür. Geleneklerle ilgisi vardır. Bayrağın bir hikayesi anlamı vardır . Bunu Türkiye'de yaşamayan ve kültürü ile yetişmeyen algılayamaz. 

 

 RTC 207 Gostergebilim 1

Öncelikle ilk iki resme baktığımız da günlük hayatımızda sadece sinema salonlarının yanından geçerken görebileceğimiz afişlerdir. 1. resmimize baktığımız da Dünya'da kültleşmiş "Star Wars" film serisinin kötü karakteri olan Darth Vader'ı görüyoruz , 2. resimde ise yine Dünya'da kültleşmiş "Scream" filminin baş karakterinin yüzünü görmekteyiz. Normal zamanda aynı anda vizyona girmiş ve yan yana asılmış iki film afişi olarak yorumlayabiliriz fakat şimdi yavaş yavaş görselin içinde ki mesajı çözümlersek. Bu iki karakterin iki benzer özelliği bulunmaktadır. İlk özellik ikisinin de  kötü ruhlu karakterler olmasıdır. İkinci özelliğimiz ise ikisinde de   maskeli iki karakter olmasıdır.

 

İlk olarak Çin'in Wuhan kentinde görülerek ortaya çıkan sonrasında ise tüm Dünya'nın Covid-19 ile mücadelesinin olduğu bu dönemlerde en önemli unsurlardan biri hijyen ve sonrasın da maske kullanımı olduğunu hepimiz biliyoruz. Bu iki görseli kullanarak ilk önce karakterlerimizin kötü birer varlık olduğu işlemişti .Gerçek olan görsellere geçtiğimizde aslında bize söylenmek istenilen mesajların için de Covid-19 ne kadar zararlı ve kötü bir hastalık olduğunu belirtmek üzere bu iki karakterin kullanıldığını fark edeceğiz.

Yeni görsellerimize geçtiğimiz de bu iki karakterin şuan ki Pandemi dönemine uygun ve her ikisinde de bulunan maske detayının afiş üzerinde yazı dili kullanılarak aslında gerçek mesajın birer film afişi değil de halkın maske kullanımına daha çok dikkat etmesi gerektiği mesajını veren iki afiş ortaya çıkmıştır.

 

Gösterge biliminde bize öğretilen hatta beyinlerimizin içine işlenmiş bazı mesajları devletlerin , grupların ve ya reklamların bizi etkilemek ve vermek istedikleri mesajları nasıl kullandığını ve bizlere nasıl ulaştığını adım adım giderek görebilme imkanı sağlamaktadır.

 

Son haliyle baktığımızda günlük yaşantımızda her afiş köşelerinde , duvarlarda ve sosyal medyada bir kampanya haline gelmiş  her yaşın anlayabileceği ve verilmek istenen mesajın daha çok dikkat çekmesini sağlayan Covid-19 dönemi için yapılan bu görsellerde mesaj çok açık bir şekilde bizlere ulaşmış ve anlaşılırlığını korumuştur.

 

 

 

       “Sağlığımız için maske lütfen maske takın”